Lapland, Sami en rendieren

Waar ligt Lapland? 

De naam Lapland roept vaak verwarring op: het is namelijk geen land met officiële grenzen of een eigen overheid. Van oudsher wordt het gebied boven de poolcirkel waar rendieren leven aangeduid als Lapland. Dit uitgestrekte gebied strekt zich uit over het noorden van Noorwegen, Zweden, Finland en een stukje Rusland. In de praktijk wordt met "Lapland" vaak Fins Lapland bedoeld, omdat de noordelijkste provincie van Finland officieel ‘Lappi’ heet, de Finse naam voor Lapland. 
 
Lapland is maar liefst elf keer zo groot als Nederland en kent een bijzonder gevarieerd landschap: 
 

• Noors Lapland (Finnmark) heeft indrukwekkende bergen en diepe fjorden. Door het zeeklimaat zijn de winters hier milder, maar ook minder sneeuwzeker. Het voelt vaak waterkoud aan. 
• Zweeds Lapland (Norrbotten) kent een overgang van ruige bergen naar glooiende hoogvlaktes en uitgestrekte bossen. Dankzij het landklimaat is de sneeuwzekerheid hier hoger. 
• Fins Lapland (Lappi) is grotendeels vlak tot heuvelachtig, met bossen, rivieren, moerassen en talloze meren. Hier heerst een streng landklimaat, en temperaturen van -30°C zijn geen uitzondering. 
   

De Samen: oorspronkelijke bewoners van Lapland 

Lapland is niet alleen het land van rendieren, maar ook van de Sami (of Samen), de oorspronkelijke bewoners. Ze worden soms ook 'Lappen' genoemd, maar die term wordt door henzelf als denigrerend ervaren. 
 
De Samen waren traditioneel een nomadisch volk dat in harmonie met de natuur leefde. Ze trokken met hun rendieren door het gebied, gebruikten ze als vervoermiddel en voor voedsel en kleding. Er waren drie hoofdgroepen: 
 

• Berg-Samen, die met hun kuddes rondtrokken 
• Bos-Samen, die ook aan landbouw deden 
• Kust-Samen, die leefden van visserij, jacht en veeteelt 
   

Allemansrecht 

De Samen erkenden geen privébezit van land, de natuur was van iedereen. Daarom kende Lapland ook geen harde grenzen, en ontstond het zogeheten allemansrecht, dat nog steeds geldt. 
 
Tegenwoordig zijn de meeste Samen geïntegreerd in het moderne leven, al blijft hun cultuur levend. Een cultuur waarbij veel overeenkomsten zijn met die van de indianen of de Inuit in Noord-Amerika. Ze hebben een eigen vlag, volkslied en parlement. De Sami-taal kent meerdere dialecten, en hun traditionele zangvorm, de Joik, is een unieke manier om personen, dieren of herinneringen bezingend tot leven te brengen. Vaak puur via melodie en ritme, met weinig woorden. 
 

Fins Lapland: meer dan alleen sneeuw en de Kerstman 

Als mensen aan Fins Lapland denken, denken ze vaak aan sneeuw, kou en natuurlijk de Kerstman. Maar dit gebied heeft nog veel meer te bieden. In deze laatste ongerepte wildernis van Europa leven wilde dieren als beren, wolven, elanden, veelvraten en lynxen nog in vrijheid. De kans dat je ze ziet is klein, ze mijden de mens en hebben met ruim 92.000 km² alle ruimte om dat te doen. 
 
Wat je wél vrijwel zeker tegenkomt, zijn rendieren. In Fins Lapland lopen er zo’n 207.000 rond en met slechts 178.500 inwoners betekent dat: meer rendieren dan mensen!